Groenwassen in 10 vragen

Nu witwassen steeds verder aan banden wordt gelegd, wint groenwassen aan populariteit. Wat is het, wie doet het en waarom? Hildegard Deweerdt, KBC Brussels’s eigen milieu-expert, geeft tekst en uitleg.

Greenwashing is simpelweg: je groener voordoen dan je bent. De indruk wekken dat je bedrijf, product of dienst beter zijn voor het milieu dan ze daadwerkelijk zijn. Het begrip heeft altijd een negatieve bijklank.

Nu steeds meer consumenten belang hechten aan duurzaamheid, bestempelen bedrijven hun product graag als biologisch, groen of natuurlijk, in de hoop zo meer omzet te realiseren. En dat lukt! Volgens onderzoeksrapporten genereren producten die als duurzaam op de markt worden gebracht ruim vijf keer meer verkopen.

Greenwashing kan suggestief gebeuren door het gebruik van kleuren (zoals groen), woorden (zoals bio) of verpakkingen (zoals gebloemd). Daarnaast beweren bedrijven soms dat ze veel moeite doen om hun producten te verduurzamen, maar geven ze daar geen concrete informatie over. Greenwashing kan natuurlijk ook uit onwetendheid gebeuren. Soms willen bedrijven oprecht een positieve verandering invoeren, zoals een recycleerbare verpakking, maar beseffen ze niet dat andere aspecten van hun bedrijfsvoering een grotere negatieve impact hebben op het milieu.

Greenwashing is meestal objectief vast te stellen, maar het vergt wel wat kritische zin, uitpluiswerk en kennis van zaken. Hoe flagranter het is, hoe makkelijker vast te stellen – denk maar aan Volkswagen met zijn ‘sjoemelsoftware’. Minder evident is het als er vaag geadverteerd wordt, zoals over ‘natuurlijke stoffen’. Uiteraard zijn die niet allemaal even groen of gezond, denk maar aan uranium of arseen. Omdat het voor de consument niet altijd eenvoudig is te weten wat echt groen is, zijn we gebaat met duidelijke gidsen. Zo is de Gids voor duurzame aankopen van de federale overheid een inspirerende leidraad voor overheidsaanbestedingen.

Er is enerzijds een grotere geletterdheid en scepsis van de consument, anderzijds zijn er meer wettelijke bepalingen rond productnormering en verplichte rapportering. Een bedrijf dat uitpakt met cfk-vrije spuitbussen? Álle producten moeten bij wet cfk-vrij zijn, het is dus irrelevant om dat te vermelden. Toch wekt zo’n bedrijf de indruk dat het erg begaan is met jouw gezondheid.

Om de vooropgestelde Green Deal te realiseren, regelt de Europese Commissie sinds kort zowel de naamgeving (taxonomie) van groene financiële producten als hun aandeel in de portefeuille. Banken zijn ook verplicht te rapporteren over hun prestaties op het vlak van duurzaam ondernemen.

KBC Brussels heeft diverse kredieten beleggingsproducten en in mindere mate verzekeringsproducten die als ‘groen’ gelabeld staan – en gaat nu na of dat label volgens de taxonomie nog gebruikt mag worden. KBC Brussels heeft een methode uitgewerkt om de CO2-uitstoot van zijn krediet-, verzekeringen beleggingsportefeuille te bepalen.

Banken kunnen bijvoorbeeld benadrukken hoe klein hun eigen milieuvoetafdruk is, en zwijgen over hun investeringen in steenkoolcentrales – die een veel grotere impact hebben. Door bewust zaken te verzwijgen heeft Deutsche Bank ooit de Greenwashing Award verdiend – een bekroning waar elk bedrijf voor past.

KBC Brussels besteedt veel aandacht aan een transparante communicatie over zijn duurzaamheidsaanpak, denk maar aan het jaarlijkse Sustainability Report en het Verslag aan de samenleving. We worden wel uitgedaagd. De ngo FairFin bijvoorbeeld stretcht KBC Brussels en andere banken in hun duurzaamheidsengagement en rangschikt ze in hun Bankwijzer. Klimaatactivisten Greenpeace en RX voerden al actie op ons dak en voor onze deur in de Havenlaan. Maar greenwashing werd ons gelukkig nog niet verweten. Het wordt wel belangrijker om daarop te letten want er worden al rechtszaken over gevoerd. Claims dat iets groen of duurzaam is, zullen volledig moeten stroken met de EU-taxonomie en die legt de lat wel heel hoog.

KBC Brussels is sinds eind 2021 een netto klimaatneutraal bedrijf wat betreft zijn eigen voetafdruk. Het komt erop aan onze voetafdruk steeds verder te reduceren.

Dat doen we door bewuste keuzes en fijnmazige monitoring op het vlak van energie en mobiliteit. Daarvoor hebben we ook ambitieuze doelstellingen geformuleerd. De restfractie broeikasgassen, die we niet kunnen vermijden, zullen we compenseren door carbon credits van kwaliteitsvolle klimaatprojecten aan te kopen. Ons beleid is dus zeker geen greenwashing, maar de compensatiepraktijk zelf is niet onomstreden. Daarom is het belangrijk om er transparant over te zijn. Ik ben voorstander van compensatie, al moeten doorgedreven initiatieven voor het reduceren van de uitstoot altijd vooropstaan.

Volgens mij doen individuen eerder aan windowdressing. Dan verzwijgt iemand tegenover kennissen dat hij een vliegreisje naar Ibiza maakte, maar vertelt hij wel dat hij vegan eet. En voor zichzelf rechtvaardigt hij het een met het ander. Maar ach, wie is 100% consequent? Het belangrijkste is dat we samen de milieuen gezondheidsproblemen aanpakken. Iedereen een kleine wereldverbeteraar (lacht).

• Suggestief kleur-, taalof beeldgebruik
• Irrelevante info
• Beweringen zonder feiten
• Bewust verzwijgen
• Onbeduidende aanpak
• Flagrant gesjoemel

Kwam je in aanraking met greenwashing? Meld dat dan zeker op het meldpunt van de FOD Economie, beveelt onze Minister van Economie aan.